Kostrzyn (niem. Kostschin), jest jednym z najstarszych miast Wielkopolski, którego historia sięga czasów piastowskich.
Jak głosi tradycja, miejscowość wzięła swą nazwę od rycerza Kostro, który ponoć miał tu swoje włości i otrzymał przywilej założenia osady pod nazwą Kostrzyn. Osadnictwo okolic Kostrzyna jak wskazują najstarsze znaleziska archeologiczne - sięga środkowej epoki kamienia od 8000 do 4500 lat p.n.e.
Źródła pisane wspominają Kostrzyn pod koniec XII wieku. W dokumencie z 1187 roku biskup poznański Benedykt potwierdza nadanie dziesięcin w opolu [słowiańska wspólnota rodowo-terytorialna z okresu plemiennego, a później najniższa jednostka administracyjno-podatkowa w Polsce średniowiecznej] kostrzyńskim (w zapisie: in Costrinensi provincia) przez swego poprzednika biskupa Radwana zakonowi joannitów poznańskich. Już wtedy Kostrzyn był znaczącym ośrodkiem administracyjnym. W skład opola kostrzyńskiego wchodziły wsie: Jagodno, Sanniki, Rujsce, Górka, Glinka, Koszuty, Kleszczewo i Czerlejno, a także również Jezierce i Siedlec.
11 listopada 1251 r. książę wielkopolski Przemysł I lokował Kostrzyn miastem na prawie niemieckim, wzorując się na Rogoźnie. Jest to jedna z najstarszych udokumentowanych lokacji miejskich w Wielkopolsce, wyprzedzająca o 2 lata Poznań. Pierwszym wójtem Kostrzyna był Hermann.
ZOBACZ TAKŻE: Poznań jest miastem już od 768 lat
"W imię Pańskie Amen. To co się uważa za postanowione przez naszych przodków nie doszłoby do wiadomości naszych czasów, gdyby nie przechowały tego usługi pisma. Wobec powyższego My Przemysł, z Bożej Łaski książę Polski, pragniemy, aby było wiadome wszystkim chrześcijanom, do których niniejsze pismo dotrze, że z naszej niekłamaną woli nadaliśmy sołtysowi Hermanowi pełną władzę osadzenia miasta wolnego Kostrzyn na prawie niemieckim, a mianowicie na takim samym jakim posługują się nasi przybysze w Rogoźnie, pod tym warunkiem, że wszyscy zamieszkujący rzeczone miasto, będą wolni przez trzy lala od wszystkich świadczeń, po upływie których My otrzymamy z każdego łanu jeden wiardunek w srebrze i jako dziesięcinę po trzy korce – jeden pszenicy, dalszy żyta, trzeci owsa, natomiast z miejsc od każdego dworu otrzymamy po pół skojca w srebrze. Od wszystkich zaś sądów w obrębie lokacji rzeczonego sołectwa My otrzymamy po dwa denary a sołtys trzeci, otrzyma on też ósmą część łanów. Ponadto wszelkie prawa, które mają inne miasta wolne Niemców oni także mieć będą. Natomiast od wszelkich pozwów polskich i podatków, które Niemcy zwykle nie uiszczają My ich w całości i ogólnie zwalniamy. Aby zaś te postanowienia pozostały obowiązujące i nienaruszone w czasach obecnych f przyszłych, uważaliśmy za słuszne niniejszemu dokumentowi nadać większą moc przez wyciśnięcie naszej pieczęci.
Dań w Pobiedziskach roku Wcielenia Pańskiego tysięcznego dwusetnego pięćdziesiątego
pierwszego w dzień świętego Marcina".
Kostrzyn jest również jednym z najwcześniejszych ośrodków parafialnych w archidiecezji poznańskiej datowanym na XII wiek. W 1298 roku na prośbę Jolanty, ksieni klasztoru klarysek w Gnieźnie, miasto i wieś Kostrzyn wraz z patronatem kościoła oraz wsiami Libartowem, Strumianami i Siedlcem zostały nadane temuż zakonowi przez księcia Władysława Łokietka. Zakon klarysek utrzymał w swoim posiadaniu miasteczko i wsie do końca XVIII wieku, tj. do przejścia Kostrzyna pod panowanie Królestwa Prus. W XVI wieku staraniem klarysek gnieźnieńskich wzniesiono w Kostrzynie obecną murowaną świątynię w stylu późnogotyckim – kościół pod wezwaniem świętych apostołów Piotra i Pawła. W 1602 roku utworzony został dekanat kostrzyński obejmujący 14 parafii.
Kościół św. Piotra i Pawła, 1925 r.
Kostrzyn należał do małych, ale dobrze zorganizowanych miast, które posiadały szkołę, łaźnie miejską i ratusz - siedzibę burmistrza i rady. Mieszkańcy Kostrzyna zajmowali się głównie rolnictwem i rzemiosłem - dominowały cechy rzemiosła, takie jak: szewc, rzeźnik, garncarz, piwowar, mleczarz czy kuśnierz. W 1477 r. było tu 7 cechów, które jednocześnie pełniły funkcje bractw kościelnych.
W XVI wieku nastąpił rozwój miasta, ożywieniu uległ szlak handlowy z Poznania do Warszawy. W 1503 roku odbył się w Kostrzynie sejmik szlachecki w sprawie poborów i pospolitego ruszenia. Mieszczanie kostrzyńscy potrafili zabiegać o liczne przywileje, które nadawali miastu i cechom królowie polscy: Zygmunt Stary, Stefan Batory, Jan Kazimierz, Jan III Sobieski i inni.
Kostrzyn kilkakrotnie był niszczony przez najazdy wojsk. W 1331 roku miasto zostało spalone przez Krzyżaków. Kostrzyn został poważnie zniszczony w czasie najazdów szwedzkich w 1656 i w 1705 roku, kiedy to między innymi zrujnowane zostały obydwa kościoły.
O odbudowie kościoła farnego przypomina łaciński napis na zabytkowym dzwonie z 1712 r. : "Co wroga ręka Szwedów zburzyła, szczodrobliwością mieszczan kostrzyńskich zostało odbudowane".
W latach późniejszych miasto ucierpiało podczas przemarszu wojsk pruskich, napoleońskich i rosyjskich, które w 1813 r. spaliły ratusz na kostrzyńskim rynku.
Wielkie pożary miały miejsce również w 1498, 1528 i 1580 roku. 16 września 1644 roku miasteczko zostało podpalone przez Andrzeja Przywartego. Spłonęły wówczas ratusz, mielcuch, browar, stodoły i spora część zabudowy Kostrzyna. Miasto nękane bywało również przez zarazy. Podczas jednej z epidemii w 1655 roku zmarło 270 mieszkańców Kostrzyna. W chwili wkroczenia do miasteczka wojsk pruskich u schyłku XVIII wieku Kostrzyn liczył 771 mieszkańców, w mieście były czynne szkoła, poczta, ratusz, dwa gościńce i cztery wiatraki.
Kostrzyn prawie przez cały okres I Rzeczpospolitej należał do powiatu poznańskiego. W wyniku zmian administracyjnych w 1791 r. wszedł w skład powiatu śremskiego, do którego należał do 1815 roku.
Mapa Kostrzyna i okolic, 1802 r.
W czasie insurekcji kościuszkowskiej w sierpniu 1794 r. powstańcy zajęli miasto i aresztowali pruskich urzędników. Po utworzeniu Księstwa Warszawskiego w 1807 r. w Kostrzynie stacjonowały oddziały legii polskiej gen. Henryka Dąbrowskiego. Po kongresie wiedeńskim w 1815 r. Kostrzyn znalazł się w Wielkim Księstwie Poznańskim, w zaborze pruskim.
Kostrzynianie aktywnie uczestniczyli w zrywach niepodległościowych. W 1848 roku, podczas Wiosny Ludów, ogłoszono w Kostrzynie niepodległość Polski i zrzucono z budynków orły pruskie. Podczas powstania wielkopolskiego 1918-1919 Kostrzyn zorganizował kompanię oraz pluton powstańczy.
20 października 1939, w ramach Operacji Tannenberg, Niemcy rozstrzelali na rynku 27 wytypowanych wcześniej mieszkańców – głównie nauczycieli, a także lokalnych patriotów i przedstawicieli inteligencji. Czynny udział w wytypowaniu mieszkańców mieli przedstawiciele miejscowej mniejszości niemieckiej.
Mapa Kostrzyna z 1944 roku
W walkach o miasto trwających od 31 stycznia do 12 marca 1945 roku poległo 264 żołnierzy z 5 armii uderzeniowej i 8 armii gwardii 1 Frontu Białoruskiego.
W 1887 r. miasto uzyskało połączenie kolejowe z Poznaniem i Wrześnią. W 1895 r. w Kostrzynie powstała pierwsza fabryka, należąca do Antoniego Markiewicza. Produkowano w niej pierniki.
Rysunek przedstawiający fabrykę pierników i makaronu, I połowa XX w.
W 1908 roku w Kostrzynie zbudowano własną elektrownię.
Elektrownia, 1935 r.
18 lipca 1959 roku, przez centrum miasta przejechał Władysław Gomułka wraz z radzieckim przywódcą Nikitą Chruszczowem.
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa poznańskiego.
W czerwcu 2000 roku, Kostrzyn gościł ówczesnego Prezydenta Polski Aleksandra Kwaśniewskiego.
Najstarszym zabytkiem w Kostrzynie jest położony na południe od Rynku, późnogotycki kościół pod wezwaniem św. Piotra i Pawła, spalony podczas wojen szwedzkich, a odbudowany w 1791 r.
Cenny historycznie jest kompleks domów mieszczańskich znajdujących się wzdłuż ulicy Średzkiej, pochodzących z XVIII wieku (najstarsze z nich są – nr 30 i 35).
ulica Średzka, 1849 r.
Wokół Rynku znajdują się kamieniczki, zbudowane pod koniec XIX wieku. Pod numerem 16 znajduje się najstarsza XVIII-wieczna kamieniczka, ustawiona szczytem do południowych pierzei. Naprzeciwko, u wylotu ulicy Kościelnej znajduje się zachowana Brama Cechowa z godłem miasta i herbem rzemiosł.
W południowo-wschodniej części kostrzyńskiego Rynku, niedaleko skrzyżowania ulic Średzkiej i Wrzesińskiej stoi Słup Światowida spełniający rolę drogowskazu, pokazującego drogę na Ostrów Lednicki.
Wśród cenniejszych zabytków w Kostrzynie są jeszcze: budynek dawnej poczty dyliżansowej mieszczącej się przy ulicy Poznańskiej i dworek z początku XIX wieku przy ulicy Kościuszki 33. Z kolei na cmentarzu parafialnym znajduje się grób powstańca z 1863 r. oraz mogiły powstańców wielkopolskich i pomordowanych w latach okupacji.
* - artykuł powstał na podstawie książki Kazimierza Matyska "Dzieje Kostrzyna"
Rynek w Kostrzynie pod koniec XIX wieku
Rynek w Kostrzynie, 1900 r.
Rynek w Kostrzynie, 1912 r.
Rynek w Kostrzynie, 1913 r.
Rynek w Kostrzynie, 1935 r.
Ulica Poznańska, 1935 r.
Rynek w Kostrzynie, 1962 r.
Rynek w Kostrzynie, 1964 r.
Fot: mat. arch, Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu, fotopolska.eu
ZOBACZ TAKŻE: Cudze chwalicie, swego... nie znacie
ZOBACZ TAKŻE: Stara mapa miasta Kostrzyn i gminy
ZOBACZ TAKŻE: Charakterystyka Gminy Kostrzyn
ZOBACZ TAKŻE: Powstało Towarzystwo Miłośników Ziemi Kostrzyńskiej
ZOBACZ TAKŻE: Pobiegli w Kurdeszowej (Za)Dyszce na 770-lecie Kostrzyna
ZOBACZ TAKŻE: Kurdeszowy Rajd Samochodowy na 770-lecie Kostrzyna {►FILM}
Komentarze (1)
Aktualności |
najnowsze | najpopularniejsze |
· Tragedia na os. Strumiany: 51-latek postrzelił się bronią
(18-03-2024 07:00)
· Chorzałki: Kierowca uderzył w stado jeleni – auto dachowało, 7 zwierząt nie przeżyło
(18-03-2024 02:29)
· IMGW ostrzega przed przymrozkami. W ciągu dnia temperatura nie przekroczy 4°C
(18-03-2024 00:29)
· 28 kandydatów chce zostać radnym. Szymon Matysek jedynym kandydatem na burmistrza
(13-03-2024 07:14)
· "Nadal są niespełnione nasze postulaty" – rolnicy po raz kolejny protestowali na DK92 {►FILM}
(13-03-2024 04:08)
· Proboszcz Parafii bł. Jolanty odwołany! Ma zarzut wykorzystania seksualnego nieletniego [AKTUALIZACJA]
(07-12-2023 04:12)
· Brutalny napad na DK92: "Gwałtowanie hamowali, skopali samochód i wybili szybę"
(24-05-2023 16:33)
· 30 szczęśliwych małżonków świętowało złote gody {◎ GALERIA ZDJĘĆ, ►FILM}
(03-03-2023 05:28)
· Są ze sobą pół wieku, a nawet 60 lat {◎ GALERIA ZDJĘĆ, ►FILM}
(02-03-2024 07:30)
· Kostrzyn: Przy Warszawskiej powstaje druga galeria handlowa
(12-01-2024 08:16)
Niezapominajka |
mar
18:00
Kostrzyn
Miejska Droga Krzyżowa:
Fara - Średzka - tunel - Kopernika - 3 Maja - Prądzyńskiego - Matejki - Wyszyńskiego - Parafia bł. Jolanty
(po mszy św. o 18:00)
mar
Sanniki
Bieg "Słodka Mila" - Grand Prix Gminy Kostrzyn
11:00
KOSTRZYN, stadion ul. Sportowa 12
1922 Lechia Kostrzyn - SKS Słupca
mar
KOSTRZYN, hala sportowa, ul. Piasta 1 (Szkoła Podstawowa nr 1)
Mistrzostwa Gminy Kostrzyn w Tenisie Stołowym
mar
14:00
KOSTRZYN, stadion ul. Sportowa 12
Lechia Kostrzyn II - Las Puszczykowo
Sonda |
Komentarze |
najnowsze | najwięcej |
· Była Pani aktywną członkinią PZPR i może z tego wynika Pani wyjątkowa ...
(19-03-2024 11:10)
· Jeszcze komunistów brakowało na tej stronie...
(19-03-2024 11:02)
· Mylisz się. Radni mają obowiązek uczestniczyć w sesjach i pracach komisji. ...
(19-03-2024 10:49)
· Wierutna bzdura, że obowiązkiem jest bywać na imprezach. Betina daj sobie ...
(19-03-2024 10:38)
· @Waldemar jeśli się dobrze orientuje to p.Jankowiak jest członkiem Komisji ...
(19-03-2024 10:03)
· Blisko 22 mln zł na wydatki majątkowe – uchwalono budżet na 2023 rok (180)
· 28 kandydatów chce zostać radnym. Szymon Matysek jedynym kandydatem na ... (169)
· Zarejestrowano 23 kandydatów do Rady Miejskiej Gminy Kostrzyn [AKTUALIZACJA] (106)
· Proboszcz Parafii bł. Jolanty odwołany! Ma zarzut wykorzystania seksualnego ... (83)
Ogłoszenia |
· Chcesz pozdrowić sąsiada? Nie wiesz, jak sprzedać samochód lub ...
(27-08-2018 00:00)
Zapisz się na listę mailingową: