Spod Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury ulicami: Poznańską, Dworcową, Szymańskiego i Średzką przeszedł Capstrzyk patriotyczny. W marszu z pochodniami i flagami przeszli przedstawiciele władz samorządowych, harcerze, strażacy, uczniowie szkół i mieszkańcy.

W kamienicy przy ul. Dworcowej 20, gdzie mieścił się Dom Katolicki złożone zostały wieńce i znicze pod tablicą upamiętniającą miejsce sądu nad mieszkańcami. Kwiaty zostały złożone również pod figurą Matki Boskiej przy ul. Średzkiej. Pochód zakończył się na Rynku. Pod Pomnikiem Pomordowanych odśpiewany został Hymn Polski i odczytano Apel Poległych.

"Dzień 20 października 1939 roku tragicznie zapisał się w historii naszego miasta i gminy. Te same tragiczne wydarzenia miały miejsce również w kilkunastu innych miastach Wielkopolski. Na kostrzyńskim Rynku rozstrzelanych zostało 28 niewinnych obywateli Polski. Rozstrzelani zostali dlatego, że byli Polakami. Te zbrodnię, które odbyły się na oczach całej społeczności miały przede wszystkim zastraszyć naszą lokalną społeczność i wszystkich Polaków. Miały pokazać, że w oczach najeźdźcy są narody nie mające praw, które mają być traktowane jako gorsze" – mówił podczas uroczystości Szymon Matysek, burmistrz gminy Kostrzyn.

"Dziś stojąc w tym miejscu, gdzie polała się krew naszych ojców oddajemy im hołd i jesteśmy świadectwem, że ich ofiara, jak i ofiara milionów Polaków, walczących we frontach I i II wojny światowej, walczących o wolną i niepodległą Polskę doczekały się spełnienia. To my, kolejne pokolenia, pełne pamięci i szacunku dla naszych bohaterów jesteśmy zobowiązani do dbania i pielęgnowania tego dobra, jakim jest wolna Polska. Jakże doświadczonym jesteśmy narodem, który przez setki lat państwowości był atakowany, ale nigdy nie pokonany. Był okradany, ale nigdy nie rozgrabiony. Był wymazywany z map świata, ale nigdy z tego świata nie zniknął" – dodał burmistrz Szymon Matysek.

Na zakończenie przedstawiciele władz Kostrzyna i Nekli, członkowie rodzin pomordowanych, uczniowie szkół, strażacy i przedstawiciele organizacji złożyli kwiaty pod Pomnikiem Walki i Męczeństwa, na którym znajduje się tablica: "Pamięci Kostrzyniaków poległych w walce z okupantem hitlerowskim oraz pomordowanych w latach 1939-1945".

20 października 1939 r. o godz. 16:20 funkcjonariusze Einsatzkommando 15/VI rozstrzelali na kostrzyńskim Rynku w publicznej egzekucji 28 mieszkańców miasta i najbliższych miejscowości, w tym Nekli. 20, 21, 23 października 1939 r. hitlerowcy dokonali jeszcze 13 innych egzekucji - w Śremie, Środzie Wielkopolskiej, Książu Wlkp, Kórniku, Mosinie, a także w Lesznie, Osiecznej, Włoszakowicach, Gostyniu, Krobi, Kościanie czy Śmiglu.

– 20 października 1939 r. żandarmeria rozstrzelała 28 obywateli Kostrzyna i okolic. Ponad 40 kostrzynian zginęło w więzieniach i obozach, ok. 300 wysiedlono do Generalnej Guberni. Od 1941 r. działała tu komórka tajnej organizacji, która później podporządkowała się Armii Krajowej. W obawie przed nadciągającą ofensywą wojsk radzieckich, które wkroczyły do Kostrzyna 22 stycznia 1945 r. prawie wszyscy Niemcy uciekli z miasta – opowiada Kazimierz Matysek, historyk i regionalista.

Ofiarami hitlerowskich żołnierzy byli szanowani obywatele miast z kręgu władz, elity intelektualnej, środowisk patriotycznych. Była to część zakrojonej na szerszą skalę operacji Tannenberg, zmierzającej do likwidacji potencjalnych liderów polskiego oporu.

Zamordowani na kostrzyńskim Rynku 20 października 1939 roku:
• Czesław Borchardt - właściciel fabryki sztucznego miodu w Kostrzynie,
• Antoni Domański - właściciel nieruchomości i warsztatu kołodziejskiego w Kostrzynie,
• Edmund Drahaim - piekarz, prowadził restaurację dworcową w Kostrzynie,
• Marian Gierula - nauczyciel Publicznej Szkoły Powszechnej w Kostrzynie,
• Ignacy Glabisz - zarządca majątku hrabiego Mielżyńskiego w Iwnie,
• Konrad Goćwiński - nauczyciel Publicznej Szkoły Powszechnej w Kostrzynie,
• Kazimierz Haupa - dyrektor banku "Kasa oszczędności" w Kostrzynie,
• Franciszek Kasprzyk - stolarz z Brzeźna,
• Władysław Kryślak - zastępca Komendanta Policji Państwowej w Nekli,
• Wawrzyniec Kubacki - właściciel nieruchomości i składnicy opałowej w Kostrzynie,
• Gerard Linke - nauczyciel Publicznej Szkoły Powszechnej w Nekli,
• Dionizy Mikietyński - właściciel nieruchomości i restauracji w Kostrzynie,
• Franciszek Namysł - właściciel majątku Tarnowo,
• Jan Nowak - kierownik tartaku w Nekli,
• Jan Nowotarski - kierownik Publicznej Szkoły Powszechnej w Kostrzynie,
• Jan Okarma - właściciel nieruchomości i restauracji w Kostrzynie,
• Antoni Pacholski - właściciel nieruchomości i zakładu rzeźnickiego w Kostrzynie,
• Florian Piątek - kierownik Publicznej Szkoły Powszechnej w Klonach,
• Franciszek Pielucha - piekarz z Kostrzyna-Skałowa,
• Władysław Sikorski - robotnik z Kostrzyna,
• Ludwik Świerkowski - prowadzący biuro pisania podań w Kostrzynie,
• Zygmunt Świerkowski - właściciel nieruchomości, mistrz stolarski, wiceburmistrz Kostrzyna,
• Feliks Walkowiak - zastępca naczelnika stacji PKP w Nekli,
• Tadeusz Widelicki - kierownik Publicznej Szkoły Powszechnej w Iwnie,
• Marian Winowicz - właściciel sklepu pasmanteryjnego w Kostrzynie,
• Kazimierz Wojtkowiak - robotnik z Kostrzyna,
• Ignacy Wróblewski - kierownik Publicznej Szkoły Powszechnej w Nekli,
• Maksymilian Żuromski - emerytowany policjant, uczestnik Powstania Wielkopolskiego.

Zamordowani pojedynczo w różnych miejscach Kostrzyna we wrześniu 1939r. i później:
• Stanisław Matysek
• Tadeusz Drzewiecki
• Józef Szramkowski
• Bolesław Radoński
• Stanisław Grześk

Zamordowani w lesie pod Węgierskiem:
• Stanisław Janiszewski
• Roman Tomaszewski
• Leon Pacholski

Polegli w wojnie obronnej w 1939 roku i na frontach II wojny światowej:
• Andrzej Bylebył
• Hieronim Dybizbański
• Czesław Knopkiewicz
• Walenty Kunikowski
• Janusz Luberski
• Leon Łuczak
• Witold Madałkiewicz
• Józef Przybylski
• Ludwik Pilakowski
• Józef Prętkowski
• Roman Sikorski
• Leon Waligóra
• Hieronim Zieliński

Pomordowani w Katyniu:
• Walenty Kubacki
• Florian Łukomski
• Roman Meissner
• Piotr Małecki
• Marian Taczak
• Stanisław Tylkowski
• ks.Czesław Wojtyniak
• Ignacy Woźny
• Roman Zys

Pomordowani i zamęczeni w obozach i więzieniach hitlerowskich:
• Franciszek Aniołek
• Stanisław Bigos
• Józef Bogusławski
• Augusta Braun
• Greta Braun
• Rachela Braun
• Edmund Chopcia
• Kazimierz Ciszyński
• Julian Dąbrowski
• Bolesław Drzewiecki
• Czesław Drzewiecki
• Mieczysław Drzewiecki
• Tomasz Dzwoniarski
• ks. Henryk Fischbach
• Władysława Fiszbach
• Stanisław Frysiak
• Józef Jóźwiak
• Leon Koperski
• Seweryn Kosmowski
• Lech Luberski
• Henryk Łuczak
• Lech Mąkowski
• Franciszek Nowak
• Marcin Nowak
• Edward Nowicki
• Leonard Nowakowski
• Piotr Oleszak
• Władysław Paulo
• Ignacy Piekarczyk
• Piotr Piekarczyk
• Ignacy Przybył
• Jan Ratajczak
• Edmund Rubiś
• Julia Ruta
• Włodzimierz Ruta
• Bogusława Sieińska
• Marian Socha
• Czesława Szczepska
• Jan Szwacher
• Stefan Skrzypczak
• Stefan Stasiński
• Stanisław Suwaliński
• Władysław Szymanowski
• Michalina Tabaka
• Antoni Tomczak
• Józef Wadyński
• Klemens Walkowiak
• Czesława Waźbińska
• Bernard Wiąz
• Anzelm Willa
• Tadeusz Wysogórski
• Czesław Zebel

Fot: Janusz Ludwiczak

ZOBACZ FILM

ZOBACZ TAKŻE: Oddano hołd bohaterom Armii Krajowej {►FILM, ◎GALERIA ZDJĘĆ}

ZOBACZ TAKŻE: Oddano hołd bohaterom walczącym o wolność Polski

ZOBACZ TAKŻE: Oddano hołd Powstańcom Wielkopolskim