81 lat temu, 20 października 1939 r. na kostrzyńskim Rynku zamordowano 28 mieszkańców miasta, Nekli i okolic. W tym roku ze względu na epidemię koronawirusa nie odbyły się oficjalne obchody z "Capstrzyk"-iem, czyli wieczornym pochodem z orkiestrą i pochodniami, z udziałem harcerzy, straży pożarnej, kombatantów, władz samorządowych i mieszkańców.

We wtorkowe popołudnie burmistrzowie Kostrzyna i Nekli w towarzystwie pocztu sztandarowego i proboszcza fary, ks. Piotra Lidwina złożyli wieńce pod tablicą upamiętniającą miejsce sądu nad mieszkańcami w domu katolickim przy ul. Dworcowej, pod Pomnikiem Pomordowanych na Rynku oraz na Kwaterze Pomordowanych na kostrzyńskim cmentarzu.

20 października 1939 r. o godz. 16:20 funkcjonariusze Einsatzkommando 15/VI rozstrzelali na kostrzyńskim Rynku w publicznej egzekucji 28 mieszkańców miasta i najbliższych miejscowości, w tym Nekli. 20, 21, 23 października 1939 r. hitlerowcy dokonali jeszcze 13 innych egzekucji - w Śremie, Środzie Wielkopolskiej, Książu Wlkp, Kórniku, Mosinie, a także w Lesznie, Osiecznej, Włoszakowicach, Gostyniu, Krobi, Kościanie czy Śmiglu.

– 20 października 1939 r. żandarmeria rozstrzelała 28 obywateli Kostrzyna i okolic. Ponad 40 kostrzynian zginęło w więzieniach i obozach, ok. 300 wysiedlono do Generalnej Guberni. Od 1941 r. działała tu komórka tajnej organizacji, która później podporządkowała się Armii Krajowej. W obawie przed nadciągającą ofensywą wojsk radzieckich, które wkroczyły do Kostrzyna 22 stycznia 1945 r. prawie wszyscy Niemcy uciekli z miasta – opowiada Kazimierz Matysek, historyk i regionalista.

Ofiarami hitlerowskich żołnierzy byli szanowani obywatele miast z kręgu władz, elity intelektualnej, środowisk patriotycznych. Była to część zakrojonej na szerszą skalę operacji Tannenberg, zmierzającej do likwidacji potencjalnych liderów polskiego oporu.

Zamordowani na kostrzyńskim Rynku 20 października 1939 roku:
• Czesław Borchardt - właściciel fabryki sztucznego miodu w Kostrzynie,
• Antoni Domański - właściciel nieruchomości i warsztatu kołodziejskiego w Kostrzynie,
• Edmund Drahaim - piekarz, prowadził restaurację dworcową w Kostrzynie,
• Marian Gierula - nauczyciel Publicznej Szkoły Powszechnej w Kostrzynie,
• Ignacy Glabisz - zarządca majątku hrabiego Mielżyńskiego w Iwnie,
• Konrad Goćwiński - nauczyciel Publicznej Szkoły Powszechnej w Kostrzynie,
• Kazimierz Haupa - dyrektor banku "Kasa oszczędności" w Kostrzynie,
• Franciszek Kasprzyk - stolarz z Brzeźna,
• Władysław Kryślak - zastępca Komendanta Policji Państwowej w Nekli,
• Wawrzyniec Kubacki - właściciel nieruchomości i składnicy opałowej w Kostrzynie,
• Gerard Linke - nauczyciel Publicznej Szkoły Powszechnej w Nekli,
• Dionizy Mikietyński - właściciel nieruchomości i restauracji w Kostrzynie,
• Franciszek Namysł - właściciel majątku Tarnowo,
• Jan Nowak - kierownik tartaku w Nekli,
• Jan Nowotarski - kierownik Publicznej Szkoły Powszechnej w Kostrzynie,
• Jan Okarma - właściciel nieruchomości i restauracji w Kostrzynie,
• Antoni Pacholski - właściciel nieruchomości i zakładu rzeźnickiego w Kostrzynie,
• Florian Piątek - kierownik Publicznej Szkoły Powszechnej w Klonach,
• Franciszek Pielucha - piekarz z Kostrzyna-Skałowa,
• Władysław Sikorski - robotnik z Kostrzyna,
• Ludwik Świerkowski - prowadzący biuro pisania podań w Kostrzynie,
• Zygmunt Świerkowski - właściciel nieruchomości, mistrz stolarski, wiceburmistrz Kostrzyna,
• Feliks Walkowiak - zastępca naczelnika stacji PKP w Nekli,
• Tadeusz Widelicki - kierownik Publicznej Szkoły Powszechnej w Iwnie,
• Marian Winowicz - właściciel sklepu pasmanteryjnego w Kostrzynie,
• Kazimierz Wojtkowiak - robotnik z Kostrzyna,
• Ignacy Wróblewski - kierownik Publicznej Szkoły Powszechnej w Nekli,
• Maksymilian Żuromski - emerytowany policjant, uczestnik Powstania Wielkopolskiego.

Zamordowani pojedynczo w różnych miejscach Kostrzyna we wrześniu 1939r. i później:
• Stanisław Matysek
• Tadeusz Drzewiecki
• Józef Szramkowski
• Bolesław Radoński
• Stanisław Grześk

Zamordowani w lesie pod Węgierskiem:
• Stanisław Janiszewski
• Roman Tomaszewski
• Leon Pacholski

Polegli w wojnie obronnej w 1939 roku i na frontach II wojny światowej:
• Andrzej Bylebył
• Hieronim Dybizbański
• Czesław Knopkiewicz
• Walenty Kunikowski
• Janusz Luberski
• Leon Łuczak
• Witold Madałkiewicz
• Józef Przybylski
• Ludwik Pilakowski
• Józef Prętkowski
• Roman Sikorski
• Leon Waligóra
• Hieronim Zieliński

Pomordowani w Katyniu:
• Walenty Kubacki
• Florian Łukomski
• Roman Meissner
• Piotr Małecki
• Marian Taczak
• Stanisław Tylkowski
• ks.Czesław Wojtyniak
• Ignacy Woźny
• Roman Zys

Pomordowani i zamęczeni w obozach i więzieniach hitlerowskich:
• Franciszek Aniołek
• Stanisław Bigos
• Józef Bogusławski
• Augusta Braun
• Greta Braun
• Rachela Braun
• Edmund Chopcia
• Kazimierz Ciszyński
• Julian Dąbrowski
• Bolesław Drzewiecki
• Czesław Drzewiecki
• Mieczysław Drzewiecki
• Tomasz Dzwoniarski
• ks. Henryk Fischbach
• Władysława Fiszbach
• Stanisław Frysiak
• Józef Jóźwiak
• Leon Koperski
• Seweryn Kosmowski
• Lech Luberski
• Henryk Łuczak
• Lech Mąkowski
• Franciszek Nowak
• Marcin Nowak
• Edward Nowicki
• Leonard Nowakowski
• Piotr Oleszak
• Władysław Paulo
• Ignacy Piekarczyk
• Piotr Piekarczyk
• Ignacy Przybył
• Jan Ratajczak
• Edmund Rubiś
• Julia Ruta
• Włodzimierz Ruta
• Bogusława Sieińska
• Marian Socha
• Czesława Szczepska
• Jan Szwacher
• Stefan Skrzypczak
• Stefan Stasiński
• Stanisław Suwaliński
• Władysław Szymanowski
• Michalina Tabaka
• Antoni Tomczak
• Józef Wadyński
• Klemens Walkowiak
• Czesława Waźbińska
• Bernard Wiąz
• Anzelm Willa
• Tadeusz Wysogórski
• Czesław Zebel

Fot: Łukasz Szał

ZOBACZ TAKŻE: "Capstrzyk". Mieszkańcy oddali hołd tym, którzy zginęli za wolną i niepodległą Polskę {► FILM}

ZOBACZ TAKŻE: Capstrzyk – ku pamięci bohaterom... {► FILM}