Z okolicy - Nekla, Wydarzenia, Społeczeństwo, Kostrzyn, Historia, Harcerstwo

Capstrzyk – ku pamięci bohaterom... {► FILM}

30-10-2018 14:14   Janusz Ludwiczak

79 lat temu na kostrzyńskim Rynku zamordowano 28 mieszkańców miasta, Nekli i okolic. W ubiegły poniedziałek odbył się "Capstrzyk". Ulicami Kostrzyna przeszedł marsz z pochodniami i flagami. Kwiaty i wieńce zostały złożone m.in. pod tablicą upamiętniającą miejsce sądu nad mieszkańcami w domu katolickim przy ul. Dworcowej oraz pod Pomnikiem Pomordowanych na Rynku.

Obchody 79. rocznicy zamordowania mieszkańców Kostrzyna, Nekli i okolic odbyły się w ubiegły poniedziałek, 22 października. Uroczystości rozpoczęły się pod Miejsko-Gminnym Ośrodkiem Kultury "Kostrzynianka". Następnie ulicami: Poznańską, Dworcową, Szymańskiego i Średzką przeszedł "Capstrzyk". W marszu z pochodniami i flagami przeszli przedstawiciele władz samorządowych, harcerze, strażacy, uczniowie szkół i mieszkańcy wraz z orkiestrą dętą, która nadała charakter uroczystości.

W kamienicy przy ul. Dworcowej 20, gdzie mieścił się Dom Katolicki złożone zostały wieńce i znicze pod tablicą upamiętniającą miejsce sądu nad mieszkańcami. Kwiaty zostały złożone również pod figurą Matki Boskiej przy ul. Średzkiej. Pochód zakończył się na Rynku.

Pod Pomnikiem Pomordowanych odśpiewany został Hymn Polski i odczytano Apel Poległych. Modlitwę za wszystkie ofiary domówił ks. Piotr Lidwin, proboszcz kostrzyńskiej Fary.

– 20 października 1939 r. to jeden z najtragiczniejszych dni w historii naszego miasta i gminy Nekla. To dzień, którego historia napisana jest krwią naszych ojców i naszych braci. 28 mieszkańców Kostrzyna, Nekli i okolic bez prawdziwego procesu zostało skazanych na śmierć. Zostali rozstrzelani tylko dlatego, że byli Polakami – mówił podczas uroczystości Szymon Matysek, burmistrz Gminy Kostrzyn.

Na zakończenie przedstawiciele władz Kostrzyna i Nekli, członkowie rodzin pomordowanych, uczniowie szkół, strażacy i przedstawiciele organizacji złożyli kwiaty pod Pomnikiem Walki i Męczeństwa, na którym znajduje się tablica: "Pamięci Kostrzyniaków poległych w walce z okupantem hitlerowskim oraz pomordowanych w latach 1939-1945".

20 października 1939 r. o godz. 16:20 funkcjonariusze Einsatzkommando 15/VI rozstrzelali na kostrzyńskim Rynku w publicznej egzekucji 28 mieszkańców miasta i najbliższych miejscowości, w tym Nekli. 20, 21, 23 października 1939 r. hitlerowcy dokonali jeszcze 13 innych egzekucji - w Śremie, Środzie Wielkopolskiej, Książu Wlkp, Kórniku, Mosinie, a także w Lesznie, Osiecznej, Włoszakowicach, Gostyniu, Krobi, Kościanie czy Śmiglu.

– 20 października 1939 r. żandarmeria rozstrzelała 28 obywateli Kostrzyna i okolic. Ponad 40 kostrzynian zginęło w więzieniach i obozach, ok. 300 wysiedlono do Generalnej Guberni. Od 1941 r. działała tu komórka tajnej organizacji, która później podporządkowała się Armii Krajowej. W obawie przed nadciągającą ofensywą wojsk radzieckich, które wkroczyły do Kostrzyna 22 stycznia 1945 r. prawie wszyscy Niemcy uciekli z miasta – opowiada Kazimierz Matysek, historyk i regionalista.

– Skazanych oskarżono o działalność antyniemiecką, w tym rzekome morderstwa dokonane na miejscowych Niemcach. Dla zachowania pozorów przed egzekucją odbyło się "postępowanie sądowe" przed sądem doraźnym policji bezpieczeństwa, które rozpoczęło się ok. 15:30 i trwało kilkanaście minut. Postanowienie sądu oraz listę straconych ogłoszono publicznie (obwieszczenie o egzekucji w języku polskim i niemieckim, podpisane przez burmistrza miasta, przechowywane jest obecnie Miejsko-Gminnym Ośrodku Kultury w Kostrzynie). Kierujący egzekucją oficer osobiście dobijał strzałami z pistoletu dających jeszcze oznaki życia. Rozstrzelano wówczas m.in. siedmiu nauczycieli, pięciu kupców, urzędników, rzemieślników. Zwłoki zakopano początkowo w zbiorowej mogile na polu sąsiadującym z murem cmentarnym, po wojnie ekshumowano i pochowano we wspólnej mogile na cmentarzu parafialnym – pisze Anna Ziółkowska na stronie Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży

Ofiarami hitlerowskich żołnierzy byli szanowani obywatele miast z kręgu władz, elity intelektualnej, środowisk patriotycznych. Była to część zakrojonej na szerszą skalę operacji Tannenberg, zmierzającej do likwidacji potencjalnych liderów polskiego oporu.

Ofiary hitlerowskiej egzekucji:

• Czesław Borchardt - właściciel fabryki sztucznego miodu w Kostrzynie,
• Antoni Domański - właściciel nieruchomości i warsztatu kołodziejskiego w Kostrzynie,
• Edmund Drahaim - piekarz, prowadził restaurację dworcową w Kostrzynie,
• Marian Gierula - nauczyciel Publicznej Szkoły Powszechnej w Kostrzynie,
• Ignacy Glabisz - zarządca majątku hrabiego Mielżyńskiego w Iwnie,
• Konrad Goćwiński - nauczyciel Publicznej Szkoły Powszechnej w Kostrzynie,
• Kazimierz Haupa - dyrektor banku "Kasa oszczędności" w Kostrzynie,
• Franciszek Kasprzyk - stolarz z Brzeźna,
• Władysław Kryślak - zastępca Komendanta Policji Państwowej w Nekli,
• Wawrzyniec Kubacki - właściciel nieruchomości i składnicy opałowej w Kostrzynie,
• Gerard Linke - nauczyciel Publicznej Szkoły Powszechnej w Nekli,
• Dionizy Mikietyński - właściciel nieruchomości i restauracji w Kostrzynie,
• Franciszek Namysł - właściciel majątku Tarnowo,
• Jan Nowak - kierownik tartaku w Nekli,
• Jan Nowotarski - kierownik Publicznej Szkoły Powszechnej w Kostrzynie,
• Jan Okarma - właściciel nieruchomości i restauracji w Kostrzynie,
• Antoni Pacholski - właściciel nieruchomości i zakładu rzeźnickiego w Kostrzynie,
• Florian Piątek - kierownik Publicznej Szkoły Powszechnej w Klonach,
• Franciszek Pielucha - piekarz z Kostrzyna-Skałowa,
• Władysław Sikorski - robotnik z Kostrzyna,
• Ludwik Świerkowski - prowadzący biuro pisania podań w Kostrzynie,
• Zygmunt Świerkowski - właściciel nieruchomości, mistrz stolarski, wiceburmistrz Kostrzyna,
• Feliks Walkowiak - zastępca naczelnika stacji PKP w Nekli,
• Tadeusz Widelicki - kierownik Publicznej Szkoły Powszechnej w Iwnie,
• Marian Winowicz - właściciel sklepu pasmanteryjnego w Kostrzynie,
• Kazimierz Wojtkowiak - robotnik z Kostrzyna,
• Ignacy Wróblewski - kierownik Publicznej Szkoły Powszechnej w Nekli,
• Maksymilian Żuromski - emerytowany policjant, uczestnik powstania wielkopolskiego.

Fot: Janusz Ludwiczak

ZOBACZ FILM

ZOBACZ TAKŻE: "Kostrzyniacy – Powstańcom Wielkopolskim". Powstańczy mural powstał na ścianie SP1

ZOBACZ TAKŻE: Upamiętniono Ułanów