Józef Prętkowski urodził się 15 września 1915 r. w Kostrzynie, gdzie ukończył szkołę powszechną i zawodową. Jako młodzieniec wstąpił do Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej. Ćwiczył też w oddziałach Przysposobienia Wojskowego i wziął udział w obozach junackich w Rozewiu i Pleszewie.

– W październiku 1936 r. Józef Prętkowski powołany został do czynnej służby wojskowej w 69. Pułku Piechoty w Gnieźnie. Po ukończeniu szkoły podoficerskiej w 1937 r. przeniesiony został do Korpusu Ochrony Pogranicza w miejscowości Głębokie Wileńskie i przydzielony do plutonu ciężkich karabinów maszynowych. We wrześniu 1938 r. znalazł się w 5. Pułku Lotniczym w Lidzie w dawnym województwie nowogródzkim. Naukę pilotażu ukończył w czerwcu 1939 r. w jednostce szkolnej w Pohulance pod Wilnem – pisze Kazimierz Matysek, regionalista w "Kostrzyńskim Słowniku Biogragicznym".

– Udział w wojnie obronnej zakończył 17 września 1939 r., uchodząc z Polski na Łotwie Łotwę, przed wkraczającymi wojskami sowieckimi. Podczas nieudanej ucieczki z Łotwy po zajęciu przez ZSRR w sierpniu 1940 r. został uwzięziony przez Rosjan i zesłany na Sybir. Tam, w ciężkim łagrze cierpiał głód i skrajną nędzę, kiedy nieoczekiwana wiadomość o tworzeniu się Armii Polskiej wyrwała go z kazamat bolszewickich 1 listopada 1941 r. Wraz z polskimi oddziałami przebył daleką drogę z Kołtubanki przez Iran i Irak do Palestyny. W czasie transportowania drogę morską przez Atlantyk do Anglii okręt, na którym płynął został uszkodzony przez Niemców i tonął, ale nasz bohater szczęśliwie został uratowany – opowiada Kazimierz Matysek, regionalista.

Plutonowy Józef Prętkowski zginął 12 kwietnia 1945 r.

– Odbył 31 lotów bojowych, uczestnicząc w atakowaniu celów naziemnych na terenie okupowanej przez Niemców Holandii. Startował po raz ostatni 12 kwietnia 1945 r. lecąc Supermarine „Spitfire” ML 421. Podczas tego lotu został trafiony nad Schagen (50 km na północ od Amsterdamu) przez niemiecką artylerię przeciwlotniczą. Spadł ok. 12 km dalej koło miejscowości Twisk w pobliżu Abbekerk na terenie okupowanej przez Niemców Holandii. Dokumenty osobiste pilota uratowali przed Niemcami mieszkańcy pobliskich miejscowości – wyjaśnia Kazimierz Matysek.

Józef Prętkowski został pochowany na cmentarzu Abbekerk, w 1962 r. jego prochy przeniesiono na Cmentarz Ofiar Wojennych w Bredzie. Był ostatnim pilotem alianckim poległym na froncie zachodnim podczas II wojny światowej. Został odznaczony Polową Odznaką Pilota, a pośmiertnie – Krzyżem Walecznych. W 1990 r. jedna z ulic w Kostrzynie otrzymała jego imię. Siedem lat później odsłonięto tablicę pamiątkową. Józef Prętkowski miał 29 lat.

Fot: Urząd Miejski w Kostrzynie