Z okolicy - Pobiedziska, Wydarzenia, Społeczeństwo, Reportaże, Po sąsiedzku, Kultura, Kościoły i religie, Dobre wieści , Ciekawostki

"Postanowiliśmy ocalić od zapomnienia" – mieszkańcy uporządkowali zaniedbany cmentarz z XIX wieku

20-10-2019 14:44   Janusz Ludwiczak

Zobacz komentarze (0) * Skomentuj

Za niespełna dwa tygodnie Wszystkich Świętych i Zaduszki. Będziemy odwiedzać groby bliskich. Mieszkańcy gminy Pobiedziska postanowili jednak zadbać o zaniedbany, zapomniany i opuszczony cmentarz ewangelicki w Gorzkim Polu. Usunięto krzewy, śmieci i odsłonięto pozostałości grobów.
– Postanowiliśmy upamiętnić a przede wszystkim ocalić od zapomnienia część naszej skomplikowanej historii. Dbałość o tego typu obiekty historii naszych wsi, miast jest naszym obowiązkiem. Obawiam się, iż przerażający stan rozkradzionych, zaśmieconych starych cmentarzy ewangelickich nie świadczy dobrze o naszej kulturze – mówi Agnieszka Danielewicz, jedna z inicjatorek akcji ze Stowarzyszenia Twoja Ziemia Pobiedziska.

W Gorzkim Polu, w gminie Pobiedziska (sołectwo Borowo-Młyn) znajdował się opuszczony i zaniedbany cmentarz ewangelicki z XIX wieku. Przedstawiciele Stowarzyszenia Twoja Ziemia Pobiedziska postanowili uporządkować to miejsce i ocalić od zapomnienia. Do wspólnych działań zachęcili nie tylko mieszkańców, ale uzyskali wsparcie finansowe z Lokalnej Grupy Działania "Trakt Piastów" w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020, jednak fundusze na prace kamieniarskie, wynajem sprzętu do prac porządkowych czy zakup zieleni musieli początkowo wyłożyć sami. Pomogło też kilku pobiedziskich przedsiębiorców.

Rozmowa z Agnieszką Danielewicz ze Stowarzyszenia Twoja Ziemia Pobiedziska, jedna z inicjatorek akcji

Janusz Ludwiczak, portal InfoKostrzyn.pl: Jak udało się uporządkować cmentarz ewangelicki, a przede wszystkim zachęcić mieszkańców do współpracy?
Agnieszka Danielewicz, Stowarzyszenie Twoja Ziemia Pobiedziska: Zgodnie postanowiliśmy upamiętnić a przede wszystkim ocalić od zapomnienia część naszej skomplikowanej historii. Uzyskaliśmy grant z Lokalnej Grupy Działania „Trakt Piastów” , w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Odbiór społeczny projektu był niezwykle pozytywny. Mieszkańcy sami wyrażali chęć pomocy. Chylę czoła i bardzo dziękuję w imieniu naszego stowarzyszenia.

Co wiadomo o tym cmentarzu w Gorzkim Polu?
Został założony w XIX wieku. Mieszkańcy pamiętają, że ostatni pochówek odbył się w 1964 r.
Od pierwszego rozbioru Polski postępowała kolonizacja pruska na ziemiach Wielkopolski. Przez ten długi okres rozgrywało się życie polityczno-narodowe społeczeństwa polskiego czyli „najdłuższa wojna nowoczesnej europy”. Osadnicy niemieccy stali się sąsiadami Polaków. Złymi, dobrymi jak to ludzie. W takiej rzeczywistości przyszło żyć obywatelom dwóch narodów. W dwudziestoleciu międzywojennym koloniści chcąc pozostać na ziemiach II RP musieli przyjąć obywatelstwo polskie stali się Polakami pochodzenia niemieckiego.

Dlaczego tak ważne było uporządkowanie tego cmentarza?
Odwrócę trochę to pytanie, czy są powody by tego nie robić – moim zdanie nie ma. Więcej mam wrażenie, że dbałość o tego typu obiekty historii naszych wsi, miast jest naszym obowiązkiem. Obawiam się, iż przerażający stan rozkradzionych, zaśmieconych starych cmentarzy ewangelickich nie świadczy dobrze o naszej kulturze. Mocno wiążą się one z dziejami Wielkopolski, stanowią obiekty sakralne, którym powinniśmy okazać szacunek. Ich wartość historyczna i kulturowa jest znaczna, są świadectwem dawnych dziejów. Dbajmy o nie dla przyszłych pokoleń to ostatni moment zanim znikną.
Rozmawiając z mieszkańcem pobliskiej miejscowości wspomniałam, że miejscowość była zamieszkana w znacznej części przez ludność niemiecką. W odpowiedzi usłyszałam „ proszę Pani to byli nasi” natomiast w innej pobliskiej wsi (wiem również z przekazów ustnych) sołtys niemiecki był złym człowiekiem. Myślę, że mimo tego, że żyliśmy, żyjemy na tej samej ziemi, w tych samych czasach, nasze historie będą zupełnie inne. Wszystko zależy od ludzi..

I kilka słów na temat Stowarzyszenia Twoja Ziemia Pobiedziska. Kiedy powstało? Kto w nim działa? Czym się zajmujecie?
Stowarzyszenie Twoja Ziemia Pobiedziska powstało 4 maja 2017 r. Członkowie to miłośnicy ziemi pobiedziskiej. Nasze stowarzyszenie jest gotowe do działania dla dobra całej gminy i jej mieszkańców. Uczestniczyliśmy w wielu akacjach charytatywnych, wspieraliśmy działania na rzecz “braci mniejszych” i ochrony przyrody. Przeprowadziliśmy akcje związane z udzielaniem pierwszej pomocy. Obecnie realizujemy projekt “U nas dawno temu” związany z upamiętnieniem zdewastowanego cmentarza ewangelickiego w Sołectwie Borowo-Młyn, założonego w XIX wieku.

W ubiegłą sobotę, 12 października odsłonięty został pamiątkowy głaz, na którym wyryto napis:
"Przechodniu wśród drzew przed Tobą spoczywają dawni mieszkańcy tej ziemi. To ewangelicki cmentarz z końca XIX wieku, upamiętniony w 2018 r., gdzie pamięć ludzka zawodzi, mówią kamienie".

– Każda nekropolia jest miejscem, w którym przeszłość łączy się z teraźniejszością. Pozwala zachować łączność z bliskimi oraz podtrzymać wspólnotową tożsamość. Jednak sytuacja ewangelickich miejsc pochówku jest inna. Jak zauważa badaczka Anna Majewska, funkcjonują one "w krajobrazie w oderwaniu od ludności, które je użytkowała [...], pozostają w zawieszeniu pomiędzy istnieniem a zanikiem. Cmentarze protestanckie należączatem bardziej do przeszłości niż teraźniejszości są świadectwem funkcjonowania i wielowiekowej obecności wielu lokalnych społeczności. Stowarzyszenie Twoja Ziemia Pobiedziska oraz mieszkańcy gminy, biorąc udział w projekcie dali wyraz szacunku dla tych, którzy odeszli - bez względu na narodowość, wyznanie czy bolesne wydarzenia dziejowe. Porządkując ewangelicki cmentarz, poznali także swoją historię, która stanowi nieodłączne dziedzictwo tej ziemi. Wobec braku innych źródeł to często jedyna droga, by ocalić zarówno pamięć o ludziach, jak i cenne zabytki kultury materialnej– napisał w liście Jan Grabkowski, starosta poznański.

Dodajmy, że podobne zaniedbane i zapomniane cmentarze ewangelickie są również w gminie Kostrzyn. W Brzeźnie, tuż za szkołą, znajduje się protestancka nekropolia z XIX wieku, a zaledwie dwa kilometry dalej w Siedleczku przy głównej drodze jest kolejne miejsce wiecznego spoczynku, jeszcze starsze, bowiem z XVIII wieku. Na obu nekropoliach spoczywają Olędrzy, czyli niemieccy, ale także polscy osadnicy, umiejący meliorować bagniste tereny, karczować lasy czy użyźniać piaski w zamian za czynsz i wolniznę. Oba cmentarze są bardzo zaniedbane. Przykre jest to, że miejsce spoczynku osób, które mieszkały, żyły i pracowały na tych terenach stało się lasem. Groby zostały porzucone i zarosły chaszczami. Więcej o tym pisaliśmy w lutym w artykule: Zapomniane cmentarze Olędrów w Brzeźnie i Siedleczku popadają w ruinę

Fot: Stowarzyszenie Twoja Ziemia Pobiedziska

ZOBACZ TAKŻE: Zapomniane cmentarze Olędrów w Brzeźnie i Siedleczku popadają w ruinę

ZOBACZ TAKŻE: Szczątki znalezione w Gowarzewie podczas przebudowy drogi pochodzą z przełomu XVI i XVII wieku

ZOBACZ TAKŻE: Przeprowadzono renowację grobów Powstańców Wielkopolskich

ZOBACZ TAKŻE: Odnowiono Kwaterę Pomordowanych