NA CO WYDANO ŚRODKI UNIJNE?

09-02-2024 06:30   MATERIAŁ INFORMACYJNY

---ARTYKUŁ PROMOCYJNY---
Raport z kontroli społecznej.
Pokrzykiwanie: „MAMY TO!”, gdy mają wszyscy… i nawet… więcej od nas – byłoby śmieszne, gdyby nie fakt, że wielu dało się nabrać. Ponadto w zakładce Unia Europejska na stronie Urzędu Miejskiego brakuje prawdziwych informacji o otrzymanych dotacjach, są zawyżone kwoty, których Gmina Kostrzyn nie otrzymała – przyznane, ale niewykorzystane w pełni.

Na podstawie List beneficjentów Programu Operacyjnego Fundusze Europejskie dla Wielkopolski na lata 2014 – 2020 i innych, możemy jasno stwierdzić, że Gmina Kostrzyn nie wykorzystała pełni możliwości pozyskania środków unijnych. Nie licząc środków pozyskanych przez prywatne firmy i stowarzyszenia, przedsiębiorczość gmin powiatu poznańskiego w pozyskiwaniu środków unijnych dała następujące efekty (po zsumowaniu i zaokrągleniu do pełnych złotych):

1. TARNOWO PODGÓRNE – 71.093.739 zł,
2. KLESZCZEWO – 47.065.684 zł,
3. SWARZĘDZ – 42.277.690 zł,*
4. ROKIETNICA – 39.164.983 zł,
5. POBIEDZISKA – 35.839.348 zł,*
6. SUCHY LAS – 33.658.834 zł,
7. CZERWONAK – 33.230.225 zł,*
8. DOPIEWO – 32.219.434 zł,
9. PUSZCZA ZIELONKA (razem: Swarzędz, Pobiedziska, Czerwonak) – 28.205.168 zł.
10. MOSINA – 26.147.579 zł,
11. LUBOŃ – 25.554.723 zł,
12. KOMORNIKI – 23.922.378 zł,
13. KÓRNIK – 20.003755 zł,
14. KOSTRZYN – 19.858.285 zł,
15. BUK – 16.652.194 zł,
16. PUSZCZYKOWO – 13.991.190 zł,
17. STĘSZEW – 10.479.477 zł,
18. MUROWANA GOŚLINA – 5.366.609 zł.

* Swarzędz, Czerwonak i Pobiedziska w rzeczywistości pozyskały więcej, należy uwzględnić dodatkowo środki pozyskane przez te gminy na budowę kanalizacji w ramach SM Puszcza Zielonka – 28.205.168 zł (poz. 9). Gdyby nie liczyć środków otrzymanych poza konkursem - 2.788.442 zł, które otrzymała Gmina Kostrzyn, a budowę żłobków w Kostrzynie i Siekierkach, lokata byłaby jeszcze niższa.

Na wyróżnienie zasługuje mała Gmina Kleszczewo, która z budżetem o połowę mniejszym od Gminy Kostrzyn zajmuje 2 miejsce na liście beneficjentów, nie wliczając środków pozyskanych przez PGW Wody Polskie na budowę zbiornika retencyjnego w Tulcach – 17.955.666 zł, czy drogi: węzeł Kleszczewo – Gowarzewo – Zalasewo, modernizowanej przez Powiat (15.431.083 zł). Zauważyć też należy, że gminy z dolnej części Listy: Stęszew, Komorniki, Dopiewo – skorzystały ponadto dzięki ogromnym środkom pozyskanym przez GDDKiA (1.221.611.608 zł) na budowę S5 – zyskały potencjalne tereny pod inwestycje (i stanowią dodatkową konkurencję dla Kostrzyna, który przez 10 lat szans nie wykorzystał). Ponadto, środki unijne pozyskane przez Samorząd Województwa na inwestycje drogowe trafiły pośrednio do gmin: Mosina (54.783.536 zł), Mosina – Kórnik (12.310.269 zł), Stęszew (43.257.588 zł), Buk (12.068.815 zł). W Puszczykowie środki unijne pozyskiwał też Szpital powiatowy (9.193.452 zł). Również znaczne środki unijne zostały pozyskane przez Powiat Poznański dla szkół ponadpodstawowych w gminach: Puszczykowo, Mosina, Kórnik, Czerwonak, Rokietnica, Murowana Goślina i Swarzędz – łącznie – 15.655.309 zł i dodatkowo dla Swarzędza na rozbudowę Zespołu Szkół w Swarzędzu – 17.837.410 zł i poprawę bazy dydaktycznej – 2.788.958 zł. Podsumowując działania samorządów – Gmina Kostrzyn zajmuje miejsce w dole listy, wśród tych gmin, w których - z udziałem środków unijnych - działo się najmniej. Niestety, stracone szanse przeminęły z wiatrem!

Zgodnie z przygotowaną wcześniej Strategią (WRPO, ZIT), samorządy pozyskiwały środki unijne na komunikację miejską, budowę dróg, oczyszczalni ścieków i kanalizacji, budowę zbiorników retencyjnych, rewitalizację, ochronę dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, budowę i rozbudowę szkół i przedszkoli, edukację i poprawę bazy dydaktycznej, termomodernizację budynków użyteczności publicznej, cyfryzację, usługi zdrowotne i społeczne itd. Najwięcej zyskały samorządy w ramach: „Wspierania strategii niskoemisyjnych, w tym mobilność miejska” (w ramach ZIT). Z tym też działaniem związane były największe nadzieje, ponieważ w 2014 roku została wpisana, na wniosek Przewodniczącej Rady Miejskiej Gminy Kostrzyn: budowa tunelu pod linią kolejową E20 (ogromna szansa, bo w zamkniętej grupie beneficjentów, do której adresowany był nabór, w zasadzie tylko gmina Kostrzyn mogła skorzystać). Burmistrz Matysek nie potrafił wykorzystać tej możliwości. Poinformowano w mediach i na stronie Urzędu Miejskiego, że pozyskano 10.098.461,34 dofinansowania, jednak martwa cisza o faktycznej kwocie – którą gmina Kostrzyn otrzymała – 7.470.464 zł, co oznacza, że nie wykorzystano – 2.528.000 zł (prawie 1/3) przyznanych środków. A kto na tym zyskał najwięcej?

1. Pobiedziska – 28.103.057 zł,
2. Czerwonak – 26.660.350 zł,
3. Swarzędz – 25.986.855 zł,
4. Kleszczewo – 24.021.965 zł,
5. Rokietnica – 21.331.182 zł,
6. Tarnowo Podgórne – 20.228.662 zł,
7. Luboń – 17.021.149 zł,
8. Suchy Las – 16.727.192 zł,
9. Stęszew – 9.665.210 zł,
10. Buk – 9.422.624 zł
11. Komorniki – 8.408.750 zł
12. Kostrzyn – 7.857.674 zł,
13. Mosina -7.584.082 zł,
14. Dopiewo – 7.540.308 zł,
15. Puszczykowo – 4.124.729 zł,
16. Kórnik – 3.782.048 zł,
17. Murowana Goślina – 3.371.958 zł.

Sporo gmin współpracowało z Powiatem Poznańskim w ramach tego działania: Pobiedziska, Kleszczewo, Komorniki, Buk, Murowana Goślina, Kórnik, Rokietnica, Puszczykowo, Stęszew, Mosina. Za ww. środki wykonywano inwestycje drogowe (50%), ścieżki rowerowe, parkingi, zakupiono autobusy, itd. Gmina Kostrzyn: przebudowała ul. Warszawską z Ogrodową wraz z 126 miejscami parkingowymi, ścieżką rowerową w ul. Warszawskiej, zakupiła 4 autobusy wraz z kasownikami, itd.; wykonała też ostatni etap ścieżki rowerowej od ul. Estkowskiego do ul. Stawnej (225 m ścieżki, promocja, stojaki dla rowerów, rajd, itp.). Zakupiono zbyt mało autobusów, nie złożono wniosku m.in. o budowę tunelu, ścieżek rowerowych do: Czerlejna, Gwiazdowa, Siedlec – Gułtowy, czy węzeł Gułtowy, którego budowa w rezultacie do dziś nie została zakończona.

Oprócz powyżej wymienionych środków dodatkowe dotacje, m.in. na zakup autobusów, trafiły do gmin w ramach działania „Transport Miejski”: Swarzędz – 3.278.928 zł, Suchy Las – 1.360.000 zł, Komorniki – 1.000.000 zł, Rokietnica – 999.997 zł, Czerwonak – 808.100 zł. Ponadto dotację na inwestycję drogową uzyskała gmina Dopiewo – 4.733.047 zł (na budowę drogi Palędzie – Dąbrówka), w ramach działania „Infrastruktura drogowa regionu”.

Węzły przesiadkowe zyskały również dzięki dotacjom na: „Transport kolejowy”: Czerwonak otrzymał na dworzec w Bolechowie - 1.008.476 zł, Suchy Las - na dworzec w Złotnikach – 325.551 zł. Ponadto zostały wyremontowane dworce w gm. Pobiedziska (Pobiedziska, Pobiedziska Letnisko i Biskupice) i gm. Swarzędz (w Kobylnicy). Na te działania Gmina Kostrzyn nie pozyskała nawet złotówki.

Pomimo obietnic burmistrza Matyska, gmina nie pozyskała też środków na rozbudowę oczyszczalni ścieków. W ramach działania „Gospodarka ściekowa” o dotacje postarały się: Swarzędz, Pobiedziska, Czerwonak – 28.205.168 zł na budowę kanalizacji, Kleszczewo – 7.104.916 zł na rozbudowę oczyszczalni w Nagradowicach i budowę kanalizacji w Tulcach i Nagradowicach, Dopiewo – 6.898.778 zł na rozbudowę oczyszczalni ścieków w Dopiewie, Komorniki – 3.999.145 zł na modernizację oczyszczalni ścieków w Łęczycy, itd. Sprawa budowy oczyszczalni oraz kanalizacji w Gminie Kostrzyn jest pilna! (Gmina nie spełnia wymogów tzw. dyrektywy ściekowej i po 2027 r. grożą kary finansowe).

W ramach działania „Rewitalizacja miast i ich dzielnic, terenów wiejskich…”, gmina Kleszczewo otrzymała 4.565.884 zł dotacji na budowę świetlicy w Nagradowicach, modernizację świetlicy wiejskiej w Komornikach, rewitalizację parku i rekultywację stawu w Komornikach, itd. Gmina Kostrzyn – 0, pomimo istniejących potrzeb i problemów w tym zakresie.

Niewypałem zakończyła się też próba uzyskania dotacji przez Gminę Kostrzyn na energię odnawialną (razem z Gminą Nekla), natomiast Gmina Dopiewo uzyskała – 8.078.744 zł na „Eko-energię w gminach Dopiewo i Komorniki”, Gmina Kleszczewo – 8.739.095 zł – na „Wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych na terenie Gminy Kleszczewo oraz Krzykosy”, Gmina Suchy Las – 6.361.258 zł na „Odnawialne źródła energii dla mieszkańców gmin: Rokietnica, Puszczykowo, Suchy Las” itd.

Nie pozyskano środków na budowę zbiornika retencyjnego w Kostrzynie, pomimo iż w 2010 roku ulewy spowodowały podtopienie osiedla przy ul. Wrzesińskiej; na „ochronę miasta przed nawalnym deszczem” można było otrzymać sporą dotację w ramach działania: „Zapobieganie, likwidacja skutków klęsk żywiołowych i awarii środowiskowych” (Gmina Mosina – 6.587.813 zł na zbiornik „wód deszczowych” na osiedlu w Mosinie, PGW Wody Polskie – 17.955.666 zł na zbiornik retencyjny w Tulcach).

Również w ramach działania „Ochrona dziedzictwa kulturalnego i naturalnego”, pomimo obietnic, że zostanie wyremontowany tzw. „Dom parafialny”, który zakupiony przez Burmistrza w 2015 r. do dziś niszczeje, nie pozyskano nic (nawet na termomodernizację). Natomiast, spore dofinansowanie otrzymały: Puszczykowo – 3.018.226 zł na rewitalizację willi „Mimoza”, Tarnowo Podgórne – 6.119.452 zł na restaurację pałacu w Jankowicach, Powiat Poznański – 8.664.808 zł na rewaloryzację kompleksu cysterskiego w Owińskach (gm. Czerwonak), Swarzędz – 2.180.800 zł na adaptację budynku remizy na Swarzędzkie Centrum Historii i Sztuki, Suchy Las – 3.004.441 zł na adaptację budynku w Chludowie na cele społeczno–kulturalne, Buk – 2.499.859 zł na adaptację synagogi w Buku na cele kulturalne itd.

Na termomodernizacje – Gmina Kostrzyn pozyskała łącznie 3.535.002 zł, na 6 budynków (Urząd Miejski, MGOK, Biblioteka, szkoła w Iwnie i w Siekierkach, budynek KKS „Lechia”). Dla przykładu: Mosina pozyskała 6.985.077 zł (na termomodernizację szkół), Kórnik – 6.405.701 zł (na termomodernizację szkół w Kórniku, Radzewie i Robakowie), Tarnowo Podgórne – 4.293.579 zł (na termomodernizację szkoły w Lusowie), Luboń – 2.457.215 zł (termomodernizację szkoły w Luboniu i budynku MOPS), Dopiewo – 1.654.466 zł (na termomodernizację szkoły w Więckowicach), Kleszczewo – 2.516.191 zł (na termomodernizacje szkół w Kleszczewie i Ziminie i budynku OSP w Kleszczewie), itd. Kontrowersyjną sprawą było odwlekanie remontu „Kostrzynianki” przez ponad 2 lata pod pretekstem oczekiwania na środki unijne. Obiekt niszczał i nie przynosi od 2015 r. dochodu z najmu, wzrosły z tego tytułu wydatki bieżące budżetu gminy. Do dziś zresztą większość imprez organizowana jest w Sali Sportowej. Na termomodernizację MGOK pozyskano tylko 625.485 zł, to niewiele w porównaniu ze zwiększonymi kosztami na MGOK (z najmem: 2014 – 586.000 zł, a bez najmu: 2015 – 740.000 zł, 2016 – 931.000 zł, 2017 – 1.166.000 zł, 2018 – 1.300.000 zł, 2019 – 1.250.000 zł, 2020 – 1.050.000 zł, 2021 – 936.000 zł, 1.770.000 zł, 1.700.000 zł).

W ramach działania: „Inwestowanie w rozwój infrastruktury edukacyjnej i szkoleniowej” gminy składały nawet po kilka wniosków na budowę lub rozbudowę szkół. Dla gminy Kostrzyn priorytetem NIE była rozbudowa szkoły w Siekierkach, czy Przedszkola Miejskiego w Kostrzynie, lecz jedynie budowa Sali Sportowej w Kostrzynie (dotacja 3.907.656 zł). Dla porównania uzyskane dotacje: Tarnowo Podgórne – rozbudowa szkoły w Lusowie – 3.577.735 zł oraz budowa Zespołu Szkół Technicznych – 24.233.772 zł, Powiat Poznański – rozbudowa Zespołu Szkół w Swarzędzu – 17.837.410 zł, Kórnik – budowa szkoły i przedszkola w Kamionkach – 4.673.395 zł oraz rozbudowa Przedszkola w Szczodrzykowie – 999.759 zł, Pobiedziska – rozbudowa szkoły w Biskupicach – 3.942.232 zł, Rokietnica – rozbudowa szkoły w Rokietnicy – 3.635.897 zł, Mosina – rozbudowa szkoły w Krośniku – 2.984.808 zł, Czerwonak – rozbudowa przedszkola w Koziegłowach, itd.

Bardzo wiele wniosków gminy składały na cele edukacyjne, w tym tworzenie dodatkowych miejsc w przedszkolach, wyposażenie szkół, zajęcia i pomoc dla uczniów, poprawę jakości nauczania. Pozyskiwały setki tysięcy - do kilku milionów - złotych. Gmina Kostrzyn przez całe 9 lat - jedyne 96.556 zł, na poprawę warunków dydaktycznych w SP nr 1 w Kostrzynie. W sytuacji, gdy mamy zdiagnozowany problem i jedne z najniższych wyników z egzaminów uczniów w powiecie, to niedopuszczalne zaniedbanie! Dla przykładu Swarzędz, nie licząc środków uzyskanych przez Powiat, na wyposażenie szkół i zajęcia edukacyjne, pozyskał kwoty: 1.135.807 zł, 793.773 zł, 189.872 zł, 113.807 zł itd.

Chociaż w kwestii edukacji dzieci bardzo słabo wykorzystano dofinansowanie unijne, to w ramach działania: „Usługi zdrowotne i społeczne” wykorzystano dofinansowanie dla seniorów – 1.672.953 zł (w dużo mniejszej kwocie, niż podawano na stronie Urzędu Miejskiego, ale zawsze – coś; dla porównania: Pobiedziska – 2.074.637 zł, Swarzędz – 3.964.710 zł). Większość gmin przeznaczyła te środki na zwiększenie i poprawę jakości usług opiekuńczych i zdrowotnych dla osób niepełnosprawnych, niesamodzielnych – na tworzenie miejsc opieki poza miejscem zamieszkania i wypożyczalnie sprzętu rehabilitacyjnego, świadczenia zdrowotne itd. W gminie Kostrzyn wiele osób , głównie seniorów, nie korzysta ze skierowań na badania specjalistyczne, ponieważ nie mogą dojechać do Swarzędza, Poznania czy Środy. Była szansa na wyposażenie w sprzęt „ośrodka zdrowia” i zwiększenie oferty świadczeń dla mieszkańców, pozyskanie środków na bezpłatne badania: np. USG, EEG, EKG i wiele innych, adresowanych do osób wykluczonych z powodu ubóstwa itp. Gmina Kostrzyn skupiła się jedynie na kwestiach społecznych. Jak czytamy we wniosku Gminy: „Celem głównym projektu jest wzrost liczby osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym korzystających z usług społecznych (….) Utworzenie 3 Klubów Seniora (…) 200 osób (…) działania integracyjne w formie festynów, pikników, rajdów rowerowych (…) zrealizowanie 1473 h zajęć oraz 120 wyjazdów do kina, teatru i na basen”.

Co do środków z PROW – Gmina Kostrzyn ma przyznane 4 629 917 zł na „Rozwój infrastruktury wodno-ściekowej na terenie gminy Kostrzyn”, jednak do tej pory od 2022 roku tego zadania nie zrealizowała i już zapowiedziano podczas sesji, że będą zwroty. Może się okazać, że obecny burmistrz pozyska z tego źródła mniej środków, niż burmistrz Paweł Iwański, 15-20 lat wcześniej, na kolektor kanalizacji z Czerlejna, Trzeka i Siekierek do Skałowa, czy kanalizację Rynku w Kostrzynie i inne (ponad 4 mln zł), a wartość pieniądza w stosunku do wykonywanych inwestycji obecnie jest wielokrotnie niższa.

Czy środki unijne zostały w pełni wykorzystane, by rozwiązać problemy i poprawić jakość życia mieszkańców? – Raczej nie! Minęło dziewięć lat, a wszystko jeszcze przed nami. Serwis Samorządowy PAP ogłosił wyniku rankingu „Gmina Dobra do Życia”. Wysoko w tym rankingu zostały ocenione gminy powiatu poznańskiego. Gmina Kostrzyn jednak w tym towarzystwie odstaje w tyle:
12. Tarnowo Podgórne
18. Suchy Las
20. Puszczykowo
56. Dopiewo
60. Komorniki
77. Pobiedziska
110. Buk
118. Rokietnica
144. Mosina
148. Murowana Goślina
163. Czerwonak
178. Stęszew
191. Swarzędz
(246. Nekla)
277. Kleszczewo
290. Kostrzyn
598. Luboń.

Środki unijne na lata 2014-2020 rozdane, a obietnice nadal pozostały niezrealizowane: szkoła w Siekierkach i oczyszczalnie ścieków do rozbudowy, remont i adaptacja „Domu parafialnego”, budowa kanalizacji, dróg, ścieżek rowerowych itd. Skończył się czas na obietnice! Czas na działania, ale - poważne i właściwe, aby poprawić jakość życia mieszkańców.

Renata Lepczyk