PRZEWLEKANE INWESTYCJE DROGOWE – NOWE OBLICZE GMINY

30-01-2024 13:17   MATERIAŁ INFORMACYJNY

---ARTYKUŁ PROMOCYJNY---
Raport z kontroli społecznej.
W ostatnich latach w Gminie Kostrzyn szczególną uwagę zwraca przewlekanie i odsuwanie w czasie wykonywanych inwestycji drogowych. Widać to zarówno na ulicach, jak i w dokumentach Gminy, w szczególności: w planach budżetowych, które niemal w całości pokrywają się z Wieloletnią Prognozą Finansową (obecnie rozpisaną do 2041 r.) i w Sprawozdaniach. W praktyce wygląda to tak, że otrzymujemy na kolorowych kartkach (obecnie już w książeczkach) wymienione z nazwy ponad 50 ulic i miejscowości i łudzimy się, że zapisane tam zadania zostaną wykonane, a na koniec roku okazuje się, że zrealizowano tylko kilka z nich i w kolejnym roku widzimy ponownie te same ulice i miejscowości, plus kilka nowych. I tak w nieskończoność!

Papier wszystko zniesie! Na papierze dzieje się dużo, rozpoczęte wiele robót, wiele pomysłów, potem zapał słabnie i w rzeczywistości niektóre inwestycje ciągną się już od 2016 r. Działania miały być "dynamiczne", a okazały się cyniczne. Rozkładanie nawet małych inwestycji na wiele lat jest nowym zabiegiem, który pozwala burmistrzowi na kupowanie złudzeń i wpływanie na radę poprzez możliwość wyboru do realizacji dowolnego odcinka drogi wymienionej w planie; dla Gminy i mieszkańców oznacza to jednak wyższe koszty (finansowe - związane z rozpoczynaniem realizacji inwestycji słabo przygotowanych (co też skutkuje ograniczeniem możliwości uzyskania dofinansowań), z powtarzaniem tych samych robót, zabezpieczeniami placów budowy i wypadkami związanymi z ich słabym zabezpieczeniem, szkodami itp.) i koszty związane z objazdami, ze stratami ponoszonymi przez przedsiębiorców prowadzących działalność, czy - mieszkańców zmuszonych do poruszania się po uszkodzonej podczas remontu nawierzchni (np. wypadki, szkody, zniszczone buty) itp. Czy ktoś przejmuje się tu gospodarnością lub mieszkańcami? Wszystko wskazuje na to, że nie - pomimo tego, że większość tych problemów spowodowana jest pośrednio przez decyzje podejmowane przez władze gminy (odpowiedzialne za przygotowanie inwestycji, wybór lub rezygnacje z dofinansowań, czy zmiany i przerwy w realizacji zadań). Dlatego czas skończyć z patologiczną maksymą: "trzeba cierpieć, by było przyjemniej". Inwestycje powinny być dobrze przygotowane i sprawnie wykonane! Obowiązkiem władz jest minimalizowanie kosztów ponoszonych przez mieszkańców, ponieważ za poniesione straty i szkody należą się odszkodowania.

Dziewięć lat to wystarczający okres czasu, by ocenić rezultaty pracy burmistrza i radnych. Przez dziewięć ostatnich lat w Kostrzynie, przy wielokrotnie wyższym budżecie gminy, zakończono niewiele inwestycji drogowych, nawet w porównaniu z poprzednią dekadą, w której budżet był znacznie mniejszy.

O ile w latach 2006 – 2014 nie wszystkie działania były nagłaśniane i mieszkańcy nie otrzymywali co roku ulotek z obietnicami "budżetowymi", o tyle w latach 2015 - 2023 na ulotkach i w mediach (czasami nawet ze zdjęciami nieistniejących jeszcze obiektów) takie obietnice są na porządku dziennym. Jeśli chcemy wiedzieć, jak jest naprawdę, musimy zaglądać do Sprawozdań z wykonania budżetu, wtedy po "owocach poznacie, a nie po słowach". Weźmy pod lupę inwestycje drogowe zakończone w latach 2006 - 2014 i dla porównania, 2015 - 2023 (na podstawie ww. Sprawozdań publikowanych na stronie Urzędu Miejskiego).

Lata 2006 – 2014 to czas wybudowania na terenie gminy Kostrzyn dwóch najważniejszych dróg - z punktu widzenia obecnych i przyszłych dochodów Gminy Kostrzyn: Obwodnicy Kostrzyna w ul. Okrężnej i Zbożowej (dofinansowanej ze środków unijnych) oraz drogi ekspresowej S5 z drogami serwisowymi i wynegocjowanymi na terenie gminy węzłami drogowymi: Iwno, Kostrzyn, Strumiany, Kleszczewo. W tym czasie największą wsią w gminie były Gułtowy, a najwięcej mieszkańców (o kilka tysięcy więcej, niż na wsiach) mieszkało w Kostrzynie. Sytuacja była trudna, a możliwych dofinansowań, mało: w roku 2006 w Kostrzynie tylko 20 dróg gminnych było w stanie dobrym, a 40 wymagało remontu, 4 - przebudowy, a 44 - budowy. W latach 2006 - 2014 zrealizowano inwestycje w zakresie budowy, przebudowy lub remontu dróg w Kostrzynie w: ul. Poznańskiej (z sygnalizacją od drogi krajowej nr 92 do Rynku), ul. Grunwaldzkiej, ul. Dąbrowskiego, ul. 20 Października, ul. Broniewskiego, ul. Świerkowskich, ul. Półwiejskiej, ul. Mickiewicza (z tunelem z muru oporowego i drogą na Pobiedziska), ul. Warzywnej, ul. Harcerskiej, ul. dh. Józefa Glinkowskiego, ul. Nowy Świat, ul. Kilińskiego, ul. Konopnickiej, ul. Braci Drzewieckich (od ul. 20 Października do drogi krajowej), ul. Reymonta, ul. Wilkońskiego, ul. Wyspiańskiego, ul. Moniuszki (od ul. Poznańskiej do ul. Kórnickiej), ul. Topolowej, ul. Kuśnierskiej, ul. Szewskiej, ul. Hallera, ul. Kościuszki, ul. Dworcowej, ul. Stawnej, ul. Jeziornej, ul. Lubuskiej, ul. Pomorskiej, ul. Waligóry, ul. Żeromskiego (od PKP do. ul. Matejki), ul. Szymańskiego, ul. Kościelnej, ul. Ks. Peika, ul. Mazurskiej, ul. Kórnickiej, ul. Warszawskiej (do skrzyżowania z Półwiejską), ul. Garncarskiej, ul. Chopina, ul. Bednarskiej, ul. Średzkiej (od ul. Grunwaldzkiej do ul. Powstańców Wlkp.), ul. Przemysława, ul. Wrzesińskiej (od skrętu na drogę krajową 92 do drogi serwisowej, ponadto przygotowano projekt pozostałego odcinka (do Rynku) z badaniami geotechnicznymi, zakwalifikowany do realizacji w 2014 r. z maksymalną dotacją w wysokości 3.000.000 zł), ul. Powstańców Wielkopolskich (od ul. Wrzesińskiej do przejazdu kolejowego). Ponadto zmodernizowano drogę na Środę do Węzła Strumiany, w Węgierskiem - do granicy z powiatem średzkim, w Siekierkach: ul. Poznańską (wykonano chodniki i nową pętlę autobusową), ul. Kostrzyńską z drogą do Kostrzyna, w Siekierkach Małych - ul. Polną; w Gułtowach: wybudowano drogi osiedlowe przy ul. Średzkiej i ul. Parkowej, drogi w ul. Jaśminowej i ul. Różanej (z dofinansowaniem z FOGR), zmodernizowano drogę dojazdową w ul. Parkowej; w Iwnie: przebudowano ul. Szkolną, zmodernizowano ul. Zdrojową; zmodernizowano również drogi: Wiktorowo – Buszkówiec, w Skałowie, w Glince Duchownej ul. Górną, drogę w Sokolnikach Klonowskich, z Sokolnik Klonowskich do Libartowa (Powiat) oraz drogę z Drzązgowa do drogi powiatowej. Przebudowano drogę Tarnowo – Gwiazdowo (I etap z dotacji ze Starostwa Powiatowego), w Czerlejnie – ul. Szkolną (z dofinansowaniem ze środków unijnych), ul. Kleszczewską do skrzyżowania z Kostrzyńską i Klonowską (dotacja gminy z dofinansowaniem rządowym i Powiatu Poznańskiego), zmodernizowano drogi: Czerlejno-Węgierskie, w Czerlejnku - ul. Stawną, drogę powiatową we Wróblewie, w Trzeku – ul. Wierzbową i Lipową, ul. Czereśniową (współfinansowane z Urzędem Marszałkowskim); zmodernizowano też ul. Olchową w Trzeku oraz drogę w Jagodnie i wiele innych dróg tzw. dojazdowych do pól, z dofinansowaniem z FOGR. W sumie w tym czasie wydano na inwestycje drogowe ponad 28 mln zł, przy dochodach gminy od 27 mln do 39 mln zł i zadłużeniu na koniec 2014 ok. 7,8 mln zł - kończąc jednocześnie rozbudowę oczyszczalni ścieków w Skałowie (II reaktor), budując kolektory kanalizacji ściekowej z Siekierek i Trzeka oraz z Czerlejna do oczyszczalni w Skałowie, rozbudowując budynek gimnazjum w Kostrzynie, budując zespół boisk "Orlik 2012" w Kostrzynie, Salę Sportową w Gułtowach, kontynuując gazyfikację wsi: Gułtowy, Iwno, Wiktorowo itp.

W latach 2015 – 2023 z wykorzystaniem projektów wykonanych w poprzedniej kadencji, zakończono budowę lub modernizację dróg w Kostrzynie: w ul. Wrzesińskiej, ul. Warszawskiej i ul. Ogrodowej, ul. Rolnej, ul. Paderewskiego, ul. Kujawskiej i ul. Krakowskiej, ul. Żeromskiego (od Matejki do ul. Wyspiańskiego) oraz ul. Wrzosowej w Gułtowach. Nie wybudowano ul. Rzeźnickiej w Kostrzynie. Ponadto dokończono budowę ul. Stawnej w Kostrzynie oraz przebudowę drogi Tarnowo – Gwiazdowo, kontynuowano też (z Powiatem Poznańskim) remont ul. Powstańców Wlkp. w Kostrzynie (od przejazdu kolejowego do granicy miasta) i drogi Czerlejno – Czerlejnko.

Z nowych projektów wykonano: Tunel pod linią kolejową (przekazany PKP) z drogą dojazdową od ul. Średzkiej do Powstańców Wlkp. i ul. Grunwaldzkiej (drogą z rondami należącą do Powiatu Poznańskiego), ciąg pieszo – jezdny od ul. Wrzesińskiej do ul. Stawnej, ul. 3 Maja, ul. Wielkopolską i ul. Śląską, ul. Liliową i ul. Prymasa Wyszyńskiego (od ul. Narcyzowej do ul. Liliowej), ul. Astrową, ul. Wiosny Ludów (od ul. Kórnickiej do ul. Astrowej), nakładkę bitumiczną (bez pozwoleń) w ul. Narcyzowej; przebudowano drogę w ul. Nowotarskiego; zmodernizowano ul. Prądzyńskiego; zbudowano: łącznik pomiędzy ul. Kilińskiego i ul. Szymańskiego z parkingami, odcinek drogi w ul. Rzemieślniczej (I etap), drogę w: ul. Krzywoustego, ul. Miklaszewskiego, ul. Słonecznej, ul. Klonowej, ul. Lipowej, ul. Akacjowej, ul. Brzozowej w Kostrzynie; wykonano nakładkę asfaltową: w ul. Średzkiej (odcinek od ul Szymańskiego do ul. Warszawskiej), ul. Sobieskiego, ul. Jadwigi, ul Piasta (od ul. Wielkopolskiej do ul. Dworcowej); zbudowano w Siekierkach drogę w ul. Spokojnej i rondo na skrzyżowaniu ul. Tuleckiej, Kórnickiej, Kostrzyńskiej i Na Okopy (Powiat) oraz wykonano nakładkę bitumiczną, w ramach odtworzenia dróg na osiedlu (!), w rejonie ul. Grabowej; zmodernizowano odcinek ul. Długiej w Brzeźnie, drogę w Sokolnikach Klonowskich, odcinki drogi Brzeźno-Siedlec, w Glince Szlacheckiej, Siedleczku, Siedlcu, a także odcinki drogi w Drzązgowie, Buszkówcu, Strumiany - Libartowo (z dofinansowaniem z FOGR); wykonano etapami przebudowę drogi: ul. Słowackiego - Glinka – Buszkówiec, w Iwnie ul. Gnieźnieńską i ul. Ułańską; wykonano nakładkę bitumiczną w Wiktorowie; zmodernizowano: drogę gminną we Wróblewie, drogę Rujsca – Wiktorowo; wykonano nakładkę bitumiczną w ul. Parkowej i ul. Topolowej w Gułtowach i w ramach budowy Węzła przesiadkowego Gułtowy: zmodernizowano ul. Pałacową i przebudowano odcinek ul. Kasztanowej.

W sumie, w tym czasie, wydano na inwestycje drogowe ok. 127 mln zł, przy dochodach gminy od 49 mln do 105 mln zł i zadłużeniu w 2023 ok. 68,9 mln zł - jednocześnie budując Salę Sportową w Kostrzynie, tężnię solankową, rozbudowując budynek Szkoły w Siekierkach (obecnie nadal wymagający rozbudowy), budując małą oczyszczalnię ścieków w Gułtowach i włączając do istniejącej sieci kanalizacyjnej kolejne odcinki, budując obiekty sportowo-rekreacyjne, rezygnując jednak z gazyfikacji kolejnych wsi w gminie Kostrzyn. Inwestycje drogowe, wykonane tylko w samym Kostrzynie, przedstawia załączona mapka.

Aby zrozumieć, jak to się stało, że w latach 2006 – 2014 wykonano tak wiele inwestycji, przy tak małych dochodach, trzeba zwrócić uwagę na ceny. Np. koszt wykonania 1 m2 drogi z poz-bruku w 2010 r. był ponad czterokrotnie niższy, niż obecnie. Jednak wzrostu cen należało się spodziewać już od 2015 r., tj. od momentu uruchomienia olbrzymich środków unijnych i rządowych, przeznaczonych na inwestycje drogowe (wtedy rozpoczął się wyścig!).

Już w 2015 r. podejście władz gminy do realizacji inwestycji przebudowy ul. Wrzesińskiej, było nacechowane lekkomyślnością. Zamiast przyśpieszyć realizację tego zadania, po podpisaniu umowy z firmą Mostostal i rozpoczęciu przez wykonawcę budowy, wprowadzano zmiany w projekcie; na czas przedłużających się uzgodnień z firmą ENEA, wykonawca "zszedł" z budowy i konieczne było przedłużenie czasu realizacji umowy. Dla kilku lamp ryzykowano utratą dotacji w wysokości 3.000.000 zł i utracono możliwość uzyskania podobnej dotacji do ul. Warszawskiej, w kolejnej edycji. Nie myślano o tym, że im wcześniej wykonane inwestycje, tym mniejsze koszty ich wykonania. Przykładem jest tunel pod linią kolejową w Pobiedziskach, budowany w 2017 r.: firma STRABAG za wykonanie całego zadania, tj. budowę wiaduktu kolejowego oraz układu drogowego jako bezkolizyjnego przejścia drogowego pod linią kolejową nr 353 Poznań - Skandawa w miejscowości Pobiedziska, otrzymała brutto 10.640.259 zł (w tym: wiadukt kolejowy za 5.179.628 zł i układ drogowy wraz z rondami – za 5.214.631 zł). Czas realizacji: od stycznia do maja 2017 r.

W Kostrzynie do prac nad dokumentacją projektową przystąpiono już w 2015 r. (tunel w ul. Grunwaldzkiej). W styczniu 2016 r. przekonywałam o możliwości wybudowania tunelu w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (z 85% dofinansowania), jednak Burmistrz Sz. Matysek podjął inną decyzję (i przekonał Radę Miejską, składając szereg obietnic), by poczekać na inne dofinansowanie. Natomiast w latach 2017 – 2018 w ramach ZIT wybudowano ul. Warszawską z ul. Ogrodową (chociaż ta inwestycja spokojnie mogła być dofinansowana w ramach programów rządowych). Za budowę ul. Warszawskiej z ul. Ogrodową, łącznie z zakupem autobusów oraz budową parkingów i ścieżki rowerowej gmina otrzymała, NIE - 10.098.461,34 zł dofinansowania, jak podawano oficjalnie na stronie Urzędu Miejskiego i prasie, a jedynie - 7.470.464 zł (tzn. - nie wykorzystano 2.628.000 zł dofinansowania - wg Sprawozdań), a tylko połowa z tej kwoty przypadła na inwestycje drogowe.

Budowę tunelu przesunięto na lata 2019 – 2022, zmieniono przy tym lokalizację układu drogowego (budowę zaplanowano na gruntach wymagających zagęszczania podłoża, na dawnym Jeziorze Pło), a źle przygotowany projekt dodatkowo przedłużył czas i podniósł koszty wykonania. W rezultacie, nie licząc dofinansowania PKP (ok. 14,3 mln zł, które rozliczane było poza budżetem gminy), koszty budowy tunelu i dróg dojazdowych wyniosły 47.819.864 zł. Dlaczego informowano, że uzyskano 100% dofinansowania z PKP? - Przecież, nie licząc wydatków na trwające od 2015 r. projekty, dofinansowanie PKP wyniosło jedynie 23% całości inwestycji, budowa była źle przygotowana i zabezpieczana. Zamknięto dwa przejazdy kolejowe już w maju 2019 r., a mieszkańcy byli nagle zmuszeni do objazdów po nieprzygotowanych drogach osiedlowych; miały miejsce również wypadki (z utratą zdrowia i życia). Przesunięcie lokalizacji sprawiło, że Osiedle Grunwaldzkie, oddalone od "Serca Gminy" na rzut beretem, stało się tzw. "Zatorzem", a jego mieszkańcy dokładają jadąc do Rynku ok. 0,8 km (w jedną stronę).

W roku 2016 Burmistrz złożył wniosek w ramach Rządowego programu rozwoju gminnej i powiatowej infrastruktury, NIE - na budowę ul. Warszawskiej, lecz - na budowę drogi: ul. Słowackiego w Kostrzynie – Glinka – Buszkówiec (o długości 5,169 km, wartości całości inwestycji: 8.404.328 zł i dofinansowania: 3.000.000 zł). Droga nie uzyskała dofinansowania w edycji 2016/2017, jednak nie ponowiono wniosku w następnym roku, pomimo iż wniosek na liście rankingowej był wysoko oceniony, przeciwnie - podjęto decyzję o realizacji tego projektu odcinkami ze środków własnych gminy i utracono tym samym możliwość pozyskania, na to zadanie, dotacji w ogóle (w latach 2018 – 2023 zrealizowane zostały dwa etapy, a ich koszty mają się zamknąć w kwocie 4.240.159 zł). Czy będzie ciąg dalszy? - Nie wiadomo.

Innym powodem przesuwania realizacji planowanych inwestycji drogowych w tym czasie było przejęcie w 2016 r. od Powiatu Poznańskiego ok. 15 km dróg (w tym: ul. Ułańskiej i ul. Gnieźnieńskiej w Iwnie, drogi Brzeźno – Siedlec, Iwno-Libartowo, itd.) drogi te wymagały modernizacji. Szokujące jest to, że odstąpiono od obowiązującej zasady: "50% powiat/50% gmina". Koszt budowy 1 m2 asfaltu w 2017 r. wynosił ok. 250 zł, czyli na 15 km dróg potrzeba by było wówczas ponad 25 mln zł, co stanowi dodatkowe obciążenie dla budżetu gminy. Nie dość, że Burmistrz i Rada pochopnie zgodzili się na dotację 500.000 zł, przekazaną jedynie na przebudowę ul. Ułańskiej w Iwnie, to zadania nie wykonano do końca 2017 r. i dotacja została zwrócona Powiatowi! Dlatego w trybie przyśpieszonym w 2018 r., właśnie na to zadanie, złożono wniosek o dofinansowanie w ramach programu rządowego (uzyskano dofinansowanie 990 tys. zł, gmina dołożyła 1. 129.957 zł, a całkowity koszt ul. Ułańskiej o długości 0,881 km wyniósł 2.119.959 zł). W tym czasie przesuwano wykonanie innych inwestycji, np. węzeł przesiadkowy w Gułtowach, wpisany do planu budżetu już od 2017 r., nie był budowany aż do 2020 r., w którym dopiero ruszono z dokumentacją projektową, a do 2023 r. wykonano m.in. ul. Pałacową i przebudowano odcinek ul. Kasztanowej w Gułtowach (inwestycja niezakończona). Podobny los spotkał mniejszą inwestycję - budowę ul. Spokojnej w Siekierkach, której miejsce w planie budżetu na 2019 r. zajęła właśnie nowo przejęta ul. Gnieźnieńska w Iwnie - budowana etapami (koszt poniesiony w latach 2018 – 2022 wyniósł 1.987.795 zł). Natomiast budowa ul. Spokojnej w Siekierkach zakończona została dopiero w 2023 r.

Ocenę chaotycznych działań władz pozostawiam czytelnikom. Dodam tylko, że gminy zostały powołane ustawą, przede wszystkim, do zapewnienia swoim mieszkańcom możliwości realizacji podstawowych potrzeb poprzez: budowę dróg gminnych, chodników, zapewnienie zaopatrzenia w wodę, odbiór ścieków i odpadów, zapewnienie podstawowej edukacji, opieki zdrowotnej, a osobom potrzebującym w trudnej sytuacji, także dachu nad głową, itp. Czy obecne władze nie zapomniały o tym powołaniu, przejmując i budując drogi powiatowe i podejmując decyzje o tym, które zadania są najpilniejsze do realizacji? Zobowiązania samorządu, czyli Nas, Wszystkich jego mieszkańców, to nie tylko dług, który na koniec 2023 r. wniósł 68.900.000 zł, to także zobowiązania wobec współmieszkańców, których ww. podstawowe potrzeby nie są zaspokojone. Ile kilometrów dróg gminnych wymaga remontu, przebudowy lub budowy? Ile trzeba wybudować kilometrów sieci kanalizacyjnej? Ile rodzin potrzebuje mieszkań socjalnych? - Itp. Odwlekanie w czasie sprawia, że to zobowiązanie tylko rośnie, dokładnie tak, jak rosną koszty wykonania.

Renata Lepczyk